به گزارش خبرنگار سرویس سیاست پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، حجت الاسلام سید محمد محسن دعایی، مدیر موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام در نشست "حکومت شایسته از منظر رسول گرامی اسلام" که در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با طرح این پرسش که آیا اسلام می تواند مبحث حکومت را پشتیبانی کند، گفت: در عین حال اگر اعتقاد به فردی بودن اسلام داشته باشیم پرداختن به اینگونه موضوعات ضرورتی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه ما براساس سندهای یقین آوری که در قرآن و احادیث وجود دارد معتقد هستیم که اسلام دین کامل و جهانی است که انتهای تاریخ بشریت را مدیریت می کند، اظهارکرد: در واقع اسلام دینی منطقه ای نیست و از طرفی منحصر به زمان و مکان نمی باشد.
دبیر کل جبهه فرهنگی عفاف و حجاب با اشاره به اینکه با استناد به آیات قرآنی می توان به اینکه اسلام دین کاملی است رسید، گفت: از آنجا که قرآن سند جاودانه معجزه پیامبر اسلام(ص) است واز طرفی تحریف ناپذیر مطلق است پس با استناد به آیات آن می توان کامل بودن دین اسلام را اثبات کرد.
فرآیندهای جامعه سازی پیامبر اسلام
وی با بیان اینکه خداوند برای این دین، آخرین پیامبر را فرستاده که رحمت للعالمین است و در حصار زمان و مکان نیست، تصریح کرد: در این وضعیت ما باید ببینیم پیامبری که پیام آور دین اسلام است در چه فرآیندهایی این جامعه سازی را انجام داده است.
حجت الاسلام دعایی ادامه داد: پیامبر(ص) بعد از اینکه زمینه های علنی شدن دعوت خود را فراهم کرد به محض ورود به مدینه شروع به جامعه سازی کرد که این جامعه سازی دینی با مدیریت وحیانی و الهی صورت گرفت و جامعه جاهل را به یک جامعه دینی تراز، تغییر وضعیت داد.
وی با بیان اینکه مهمترین کار پیامبر اسلام تکمیل یک جامعه اسلامی است، تصریح کرد: از طرفی وقتی یک جامعه می خواهد شکل بگیرد به نظام های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی نیاز دارد و نمی توان جامعه ای را بنا کرد که معلوم نباشد که اگر مورد تهاجم دشمن قرار بگیرد چطور این جامعه از خود دفاع خواهد کرد.
تلاش پیامبر برای استقرار یک پایلوت حکومت اسلامی در مدینه النبی
مدیر موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با تأکید بر این مطلب که پیامبر(ص) برای استقرار یک پایلوت حکومت اسلامی در مدینه النبی همه تلاش خود را انجام داد، اظهارکرد: حکومت شایسته از نگاه پیامبر به دو مدل به تصویر کشیده شده است.
وی ادامه داد: یک مدل این حکومت می تواند اینگونه باشد که عملکرد پیامبر(ص) را آنالیز کنیم و در این راستا روش و طریق جامعه سازی او استخراج شود که چه گامهایی برداشته است تا جامعه سازی ایجاد کند و اینکه چرا پیامبر(ص) اسوه است و ما از الگوی او جامعه سازی داشته باشیم.
حجت الاسلام دعایی درباره راه دوم گفت: باید همه آمیزه های دین درطول 250 سال که شامل همه گزاره های وحیانی،کتب، سنت و سیره و مختصات و مشخصات یک جامعه اسلامی است استخراج شود.
تلقی عرفی از دین
وی در ادامه با بیان اینکه باید در ابتدا تکلیف این دو دیدگاه در این مبحث روشن شود که برای روشن شدن این موضوعات باید مباحث قبل از اسلام مطرح شود که تعریف از دین و اهداف و آرمان ها و رسالت دین تبیین شود، اظهارکرد: باید ببینیم که رسالت و مأموریت پیامبر(ص) این بوده است که یک بازسازی و ویرایشی در وضعیت عرفی جامعه انجام دهد و حکمت خدا در ارسال پیامبران و انزال کتاب بی مایه و کم مایه بوده است و یا اینکه تعریف ما از دین و اهداف و جایگاه نبوت خیلی وسیع تر و گسترده تر از یک هدف عرفی است.
دبیر کل جبهه فرهنگی عفاف و حجاب اظهار کرد: آنچه که ما براساس استدلال های عقلی و نقلی و روش و سیره پیامبر و اوصیای حق دریافت می کنیم این موضوع است که فلسفه وجودی انسان در این عالم پیوستن به لقاءالله است.
وی با بیان اینکه ما باید تعریف خودمان را از خدا و حکمت او شفاف کنیم و اینکه خدا کیست و چیست و چرا ما را خلق کرده است، افزود: براساس آیات قرآنی انسان برای رسیدن به خدا خلق شده است و برای این امر در یک پویش سنگین قراردادی، قرار است انسان به خدا برسد.
دبیر جبهه عفاف و حجاب در ادامه با بیان اینکه در واقع دین یک مسیر رشد برای انسان است که به هدف آفرینش برسد، گفت: آیا این رشد از منهای نیاز به بسته جامع هدایتی حاصل می شود و به استاد و راهنما نیاز ندارد؟آیا این بسته هدایتی را ما می توانیم با عقل بشری به آن برسیم.
وی با بیان اینکه اگر علم و تجربه و عقل در جزئیات توان این کار را ندارد پس بر خدا واجب می شود که دست این مخلوق را بگیرد تا به هدف متعالی برسد که در غیر اینصورت نظام خلقت زیر سؤال می رود، تصریح کرد: آیا انسان موجودی فردی است یا اجتماعی.
حجت الاسلام دعایی با بیان اینکه انسان موجودی است که همه رشد خود را در بستر جامعه تعریف می کند، اظهارکرد: جامعه ای که می خواهد بستر رشد انسانها در ابدیت باشد نه تا مرگ و در عین حال می خواهد به سعادت ابدی برسد این برنامه برای کمال فقط در خوردن و خوابیدن و حل شدن مشکلات ترافیکی خلاصه نمی شود.
دین مسیر یابی تکامل انسان در مقیاس ابدیت است
وی با بیان اینکه فهم این کمال آیا در مقیاس عرف قابل وصول است، گفت: از آنجا که ادراک جمعی و حسی بشر محدود است و انسان برای نامحدود خلق شده است چرا که دین مسیر یابی تکامل انسان در مقیاس ابدیت است که پاسخ به این پرسش در مقیاس عرف منفی است.
مدیر موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با اشاره به آیه ولایت گفت: پیامبر(ص) یک میکروفن نیست که پژواک وحی را در جامعه پخش کند که فقط بگوید اطاعت کنید واین همان جایی است که مبحث حکومت و فرمانروایی مطرح می شود.
وی در ادامه با بیان اینکه پیامبر(ص) در خطبه غدیر می گوید من جانشینیم را به عنوان امیرالمؤمنین منصوب کرده ام و امیر فقط کسی نیست که فقه درس می دهد و حلال و حرام را بیان می کند، اظهارکرد: امیر در واقع فرمانروا است چرا که اسلام دین کاملی است که پاسخگوی همه نیازهای بشری در همه ابعاد وجودی است که در مقیاس ابدی آنالیز شده است.
حجت الاسلام دعایی ادامه داد: در واقع انسان موجودی در مقیاس ابدیت است که ظرفیت لقاءالله را دارد که این ظرفیت با داده ها و تجربه های میلیاردی بشر قابل پوشش دهی نیست و به همین دلیل پیامبر انسان را در این مسیر هدایت می کند و مقام ولایت امری دارد.
همه گزاره هایی که در قرآن به ولایت مداری اشاره می کند درباره نظام حکومتی است
وی درادامه با اشاره به آیات قرآنی درباره ولایت امری که مصداق آن حضرت علی (ع) است که او ولایت دارد، اظهارکرد: همه گزاره‌هایی که درباره این امر ولایت مداری در قرآن ذکر شده است درباره نظام حکومتی است که باید نظام مالیاتی را ساماندهی کرد و بالغ بر 250 هزار خوب و بد و باید و نباید در گزاره های دینی آمده است و این نمی‌تواند به معنای عرفی سازی جامعه باشد و قابل قبول نیست.
حجت الاسلام دعایی با رد نظریه عرفی بودن دین گفت: ما قائل به دینی هستیم که ابدی، جهانی، جامع و تمدن ساز است که اسلام می تواند در این مسیر مستقل حرکت کند؛ چرا که در این دین بستر علم، عقل و تجارت وجود دارد.
وی در ادامه با طرح این پرسش که اگرما فهم دین را فردی و عرفی کردیم چرا حکومت داعش را اسلامی تلقی نکردیم، گفت: آنها فهمی از اسلام دارند و اگر دین می تواند عرفی و فردی باشد پس چرا داعش را تأیید نمی کنید و از طرفی حتی آنها را محکوم می‌کنیم که فهم شما از اسلام اشتباه است و اسلام و پیامبر اینگونه نبودند.
اگر فهم های متکثر از اسلام درست است شما باید داعش را هم تأکید کنید
حجت الاسلام دعایی با طرح پرسش دیگری مبنی بر اینکه اگر فهم های متکثر از اسلام درست است شما باید داعش را هم تأکید کنید، گفت: روشنفکران ما باید شجاعت پاسخگویی به این پرسش را داشته باشند چرا که اسلام فهم استاندارد دارد و یک امر تخصصی است و فقط متخصصین باید اظهارنظر کنند که اگر چنانچه اختلافی باشد روش مند جواب داده شود.
وی درادامه با بیان اینکه نگاه عرفی به دین منوط به این موضوع می شود که این مبحث را از نگاه تاریخی و باستان شناسی و تمدن جاهلی که مردم در آن دوران سوسمار می خوردند و زنها بعد از مرگ شوهرانشان به عنوان کالا حتی به فرزندان به ارث می رسیدند، بررسی شود، گفت: در این شرایط جنگ و خونریزی عربستان را بیچاره کرده بود و آیا اینها تمدن است یا جاهلیت.
رشد زبان را نمی توان اوج تمدن تلقی کرد
حجت الاسلام دعایی با بیان اینکه پیامبر(ص) این جامعه را تحویل گرفت و سلمان ها و ابوذرها را تحویل داد، اظهارکرد: آیا این تداوم تمدن جاهلی است که اگر چه زبان رشد کرده بود اما نمی توان رشد این موضوع را اوج تمدن تلقی کرد چرا که اوج بلاغت عرب، بازار شاعرانی است که سالی یکبار قصیده های خودشان را می خواندند و از آنجا که عرب به زبان اهمیت می داد معجزه پیامبر قرآن شد که عرب را زمین گیرکرد .
وی با طرح این پرسش که آیا می توان پیشرفت زبان را پیشرفت مدنیت، حکومت و تمدن دانست، گفت: در همین راستا باید مبانی تبیین شوند و براساس آن بگوییم که حکومت از منظر پیامبر در این تراز چگونه تبیین شده است.
حجت الاسلام دعایی با بیان اینکه در کدام آمیزه حکومت رانی قبل از پیامبر اولین اقدام تأسیس مسجد است و آیا این تأسیس مسجد به عنوان نخستین گام از سکه افتاده است، تصریح کرد: در واقع هنوز جامعه اسلامی، جامعه عبودیت محور است و مسجد کانون این عبودیت است.
وی با بیان اینکه در کدام جامعه می توان جامعه سازی را کلید بزنید بدون اینکه اختلاف های قومی را مدیریت کنید، اظهارکرد: پیامبر (ص) در همان شرایط اوس و خزرج را برادر کرد براستی چه زمانی این کارکرد پیامبر را از سکه می اندازد..
حجت الاسلام دعایی با اشاره به اینکه پیامبرنسل جوان را تربیت دینی کرد و در مدت زمان ده سال جوانانی را تربیت کرد که به مکاشفه قیامت رسیدند، اظهارکرد: آیا براستی جامعه دینی را می توان با ساز و دهل تربیت کرد که اینها قبل از پیامبر در جزیره العرب مرسوم بود اما پیامبر تأسیس یک حکومت وحیانی داشتند که شاخصه و مختصات راه داشت.
عقلانیت و جامعه سازی دینی تدریجی بودن نزول احکام را اقتضاء می کند
وی درادامه با بیان اینکه در اسلام تدریجی بودن نزول احکام را داریم که عقلانیت و جامعه سازی دینی این موضوع را اقتضا می کند، اظهارکرد: در شرایطی که جامعه جاهل است و نمی تواند دفعی و چماقی هدایت آنان صورت بگیرد بهتر است این هدایت در یک فرآیند اقناعی انجام شود.
مدیر موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با بیان اینکه ما عصر نزول وحی را 250 ساله می دانیم نه 23 سال، گفت: باید بررسی شود که این منشور حکومت دینی در این 250 سال چه ویرایش هایی شده است تا نگاه جامعه به سمت استنباط هایی دینی برود.
همه قدم های اسلام برای جامعه ایدئولوژی محور است
وی با بیان اینکه همه قدم های اسلام برای جامعه ایدئولوژی محور است، تصریح کرد: در عین حال این ایدئولوژی باز باز است و ما حد مشترکی به نام توحید داریم و این نگاه ایدئولوژیک یک نگاه سیاسی است که خود این موضوع را دین تأکید دارد چرا که دین استنادهای وحیانی دارد.
حجت الاسلام دعایی با رد این موضوع که برخی می گویند دین اسلام ایدئوژیک نیست، گفت: در واقع اسلام، دینی ایدئولوژیک است چرا که یکی از سرفصل های تعامل با ادیان دینی و غیر دینی را دارد و ما باید به سمت مدل سازی از نوع مدل اقتصادی، نظامی و بهداشتی اسلامی برویم تا مسیر تولید علم دینی پیدا شود چرا که پیامبر توانستند یک همگرایی حداکثری را بین ملل ایجاد کنند که این موضوع را می توان به عنوان شاخصه حکومت پیامبر(ص) عنوان کرد./9340/م